پرسشنامه MMPI

[PARSABARZEGAR]

آزمون شخصیتی MMPI
 
 

آزمون MMPI از مهمترین آزمونهای شخصیت است که در فرم اصلی خود دارای 565 سوال است و زمان لازم برای اجرای آن حدود یک ساعت می‌باشد. این پرسشنامه را می‌توان هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی اجرا نمود. فرمهای گوناگون این پرسشنامه را می‌توان در گروههای سنی بالاتر از 16 سال و یا افرادی که حداقل دارای 8 کلاس تحصیلات هستند، اجرا کرد.

  
تهیه آزمون MMPI
آزمون شخصیتی مینه سوتا یا MMPI را می‌توان یکی از مهمترین و معتبرترین آزمونها در زمینه شخصیت دانست. این پرسشنامه در سال 1943 بوسیله هاتاوی و مک کنیلی در دانشگاه مینه سوتا ساخته شد و از آن پس در پژوهشهای مختلف مربوط به مسائل شخصیتی و اختلالات روانی و در بیمارستانها ، کلینیکها و مراکز بهداشت روانی مورد استفاده گسترده‌ای قرار گرفت. از سال 1943 تا 1954 بالغ بر 689 مقاله پژوهشی که بیانگر ارزش چشمگیر این پرسشنامه در تشخیص و ارزشیابی شخصیت می‌باشد، منتشر شد.
آزمون MMPI در ایران
مدتها فرم اصلی پرسشنامه MMPI که 565 سوال برای پاسخگویی داشت، در ایران اجرا می‌شد. اجرای چنین پرسشنامه‌ای معایبی داشت، از جمله اینکه بسیار طولانی و وقت گیر بود. بطوری که در اواخر پاسخدهی به پرسشنامه ، آزمودنی کاملا خسته به نظر می‌رسید. از سوی دیگر تفسیر و نمره گذاری آن نیز برای روان شناسان بسیار وقت گیر می‌نمود. علاوه بر این سوالاتی در این فرم با توجه بر فرهنگ غربی گنجانده شده بود که مطابقتی با شرائط فرهنگی ایران نداشت. از این رو اجرای این آزمون آن چنان که انتظار می‌رفت، نمی‌توانست منعکس کننده شخصیت یک فرد ایرانی باشد.

با توجه به وجود مشکلات فوق نیاز برای تهیه آزمونی با همین محتوا که معایب ذکر شده را نداشته باشد، احساس می‌شد. بر این اساس تصمیم برای تهیه فرمی از MMPI که اولا ارزشها و شرائط فرهنگ ایرانی در آن در نظر گرفته شده باشد و ثانیا کوتاه بوده و مستلزم صرف وقت کمتری باشد، گرفته شد. با در نظر گرفتن این مسائل دکتر اخوت ، براهنی ، شاملو و نوعپرست ، 71 سول از پرسشنامه MMPI را اقتباس و با در نظر گرفتن فرهنگ ایرانی آن را در فرم کوتاهی تدوین و یک رشته فعالیتهای پژوهشی را آغاز کردند. این فرم کوتاه شده کاربرد بسیار وسیعی در فعالیتهای پژوهشی بالینی پیدا کرده است و هنوز هیچ آزمون با آن برابری نمی‌کند.
نمره گذاری آزمون MMPI
نمره گذاری این پرسشنامه در دو دسته از مقیاسها صورت می‌گیرد. یک دسته مقیاسهای روانی را شامل می‌شود که قبل از تفسیر و نمره گذاری مقیاسهای بالینی نمره گذاری و تفسیر می‌شود. مقیاسهای روانی شامل مواردی است که احتمال اینکه فرد به برخی از سوالات دروغ گفته باشد، یا جنبه‌های دفاعی به خود گرفته باشد را مشخص می‌کند. همچنین با استفاده از برخی میزانهای این مقیاس می‌توان تعیین کرد که آیا فرد در طول پاسخدهی به آزمون تلاش داشته خود را بهتر و خوبتر جلوه دهد یا بدتر. بر همین اساس نمرات آزمودنی در مقیاس بالینی نیز مورد تعبیر و تفسیر قرار می‌گیرند.

مقیاسهای بالینی به خصوصیات شخصیتی فرد در ابعاد مختلف می‌پردازد. این مقیاسها در فرم 71 سوالی کاهش پیدا کرده‌اند. مقیاسهای باقیمانده شامل موارد زیر است:

• مقیاس HS یا هیپوکندریا : به خصوصیاتی اشاره دارد که حول و حوش خود بیمار انگاری فرد دور می‌زنند. افرادی که نمرات بالایی در این مقیاس می‌گیرند، توجه فزاینده‌ای به مشکلات جسمی خود دارند و اغلب احساس بیماری و ناراحتی می‌کنند، بدون اینکه واقعا مشکل خاص جسمی داشته باشند.
• مقیاس D یا افسردگی : نمره فرد در این مقیاس میزان افسردگی فرد را نشان می‌دهد.
• مقیاس Hg یا هیستری : تمایل به جلب توجه و واکنشهای نمایش گونه را نشان می‌دهد.
• مقیاس Pd یا سایکوپاتیک : واکنشهای ضد اجتماعی آزمودنی را نشان می‌دهد.
• مقیاس Pa یا پارانویا : میزان اعتماد یا بی‌اعتمادی فرد را نسبت به دیگران می‌سنجد. افرادی که نمرات بالایی در این مقیاس دارند، افرادی هستند که اعتماد کلی به دیگران دارند و افکار و رفتار آنها حاکی از سوظن شدید است.
• مقیاس PT یا پیکاستنی : به خستگی و ضعف روانی فرد اشاره دارد.
• مقیاس SC یا اسکیزوفرنی : وجود علائم سایکوتیک را مورد بررسی قرار می‌دهد.
• مقیاس Ma یا مانیا : علائم مورد سنجش در این مقیاس بر عکس افسردگی است. افرادی که نمرات بالاتری در این مقیاس کسب می‌کنند، شادتر و پرانرژی‌تر هستند که در برخی درجات بالا به عنوان یک اختلال شناخته می‌شود.

تفسیر آزمودن MMPI
برای تفسیر کامل آزمون MMPI وجود تجربه عملی با افراد و بیماران و اجرای آزمون ضروریست. معمولا با رسم پروفایل نمرات آزمودنی در مقیاسهای بالینی و روانی به ترتیب بالاترین نمرات فرد در مقیاسهای بالینی ، تعیین و کدبندی لازم انجام می‌شود. چندین ترکیب مختلف از کدبندی‌ها در تفسیر آزمون MMPI ارائه شده است، ولی مسلم است که تفسیر نهائی تنها با استناد به این رمزها و کدبندی‌ها انجام نمی‌شود و کلیه نمرات فرد در مقیاسهای بالینی و روانی و شیوه پاسخدهی به آزمون مدنظر قرار می‌گیرد.
 
 

[م.حدادی]

سلام کسی تفسیر تست MMPI را بلده کارگاه بزاره ماهم یاد بگیریم ؟ تست NEO چی ؟وکسلر ؟کاش کارگاهی میزاشتن ماهم استفاده میکردیم

[niloofarabi]

وکسلر کودکان بلدم ؛ ولی یاد نمی دم

[م.حدادی]

زکات علم نشر اون هست نیلو جان پس بخیل نباش

[پويا همتي]

سلام من ازمون وكسلر رو بلدم هركس خواست بگه تا بهش ياد بدم
 

[PARSABARZEGAR]

سلام.

ممنون میشم آزمون وکسلر را به من آموزش بدهید .

 

[موج آبی]

دیوید وکسلر در دهه 1930 مطالعه تعدادی از آزمون‌های استاندارد را آغاز کرد.[1] او معتقد بود که آزمون استنفورد – بینه بیش از حد به توان کلامی تکیه دارد و برای بزرگسالان مناسب نیست. به همین دلیل دست به ساختن آزمون تازه‌ای زد[2] و برای ساختن مجموعه اولیه مقیاس خود، 11 خرده‌آزمون را انتخاب نمود. چند تا از خرده‌آزمون‌هایش را از بخش‌های مختلف آزمون تجدیدنظرشده 1937 استنفورد – بینه گرفت. بقیه خرده‌آزمون‌ها را از امتحانات گروهی ارتش، طراحی مکعب‌های کهس، آزمون ارتش آلفا، آزمون ارتش بتا، آزمون تکمیل تصاویر هیلی و آزمون پینتر – پاترسون گرفت. این خرده‌آزمون‌ها را با هم ترکیب کرد و در 1939 با عنوان مقیاس هوشی وکسلر – بلویو(Wechsler- Bellevue) منتشر ساخت.[3]   مقیاس اولیه وکسلر – بلویو برای بزرگسالان ساخته شده بود که شامل دو بخش بود: مقیاس کلامی و مقیاس عملکردی که علاوه بر نمره‌های جداگانه دارای نمره هوشبهر کلی نیز بود.[4] اما در 1949 وکسلر، مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان(WISC) را تدوین کرد به طوری که با این آزمون، هوش کودکان از 5 سال به بالا با همان روش بزرگسالان سنجیده می‌شد.[5] آخرین فرم تجدیدنظرشده آزمون وکسلر در 1981 منتشر شد. این آزمون دارای سه فرم مختلف است.[6]     الف. مقیاس تجدیدنظرشده هوش وکسلر برای بزرگسالان   این مقیاس از 11 خرده آزمون تشکیل شده است که 6 تای آن مقیاس کلامی و 5 تای دیگر مقیاس غیرکلامی یا عملی را تشکیل می‌دهند.   مقیاس هوش کلامی 1-   اطلاعات عمومی: این خرده‌آزمون 29 ماده دارد که جنبه تخصصی یا تحصیلی ندارند. انتظار می‌رود که هر فرد بزرگسال بهنجار بتواند به آن‌ها پاسخ‌های درست بدهد. با این خرده‌آزمون دامنه دانش و اطلاعات عمومی آزمودنی اندازه‌گیری می‌شود. گرچه سوال‌های این مقیاس برای اندازه‌گیری اطلاعات عمومی ساخته شده‌اند. اما میزان کنجکاوی، علاقه به کسب اطلاعات و عامل فرهنگی ممکن است در نمره این خرده‌آزمون تاثیر بگذارد. 2-   فراخنای ارقام: آزمایش‌کننده فهرستی از ارقام از سه تا نه‌تایی را با آرامش و با صدای بلند می‌خواند و آزمودنی پس از گوش دادن به هر فهرست باید به همان ترتیب آن‌ها را بازگو کند. این آزمون که یکی از متداول‌ترین شاخص هوش است، مستلزم آن است که آزمودنی بعضی از فهرست‌های ارقام خوانده‌شده را به همان ترتیب و بعضی دیگر را به صورت وارونه بازگو کند. در حالت اول، حافظه برای ارقام مستقیم و در حالت دوم، حافظه برای ارقام وارونه اندازه‌گیری می‌شود. این خرده‌آزمون، حافظه شنیداری کوتاه‌مدت را اندازه‌گیری می‌کند. اما باید دانست میزان دقت و تمرکز و یا حواس‌پرتی و اضطراب آزمودنی نمره او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 3-   گنجینه لغات: فهرستی از 35 کلمه به صورت شفاهی و کتبی به آزمودنی ارایه می‌شود و او باید آن‌ها را تعریف کند و یا معنای آنها را توضیح دهد. این آزمون یکی از شاخص‌های مهم هوش به شمار می‌رود، از عامل اضطراب و حواس‌پرتی و اختلال‌های عاطفی کمتر تاثیر می‌پذیرد. 4-   محاسبات: این خرده‌آزمون شامل 14 مساله ساده است که معمولا بدون استفاده از کاغذ و مداد می‌توان آنها را حل کرد. این خرده‌آزمون بیشتر به عنوان آزمون استدلال تلقی می‌شود تا عملکرد محاسبات عددی. در اجرای این آزمون عواملی مانند حافظه، دقت و تمرکز حواس و استعداد ریاضی و استدلال مورد سنجش قرار می‌گیرند. 5-   درک و فهم: این آزمون 16 ماده دارد که سوال‌های آن به صورت باز – پاسخ تدوین شده‌اند. این سوال‌ها سه دسته‌اند. در نوع اول آزمودنی در موقعیتی قرار داده می‌شود و او باید بگوید که در آن موقعیت چه کاری باید انجام دهد. مثال: اگر یک شخص زخمی را که در خیابان افتاده است ببینید، چه کار می‌کنید؟ و در نوع دوم آزمودنی باید برای بعضی قواعد یا پدیده‌ها دلیل بیاورد. مثال: چرا مردگان را دفن می‌کنند؟ و در نوع سوم باید معنای ضرب‌المثلی را بیان کند. با این آزمون عمدتا عقل سلیم، سطح درک و بینش آزمودنی سنجیده می‌شود. 6-   شباهت‌ها: این آزمون 14 سوال باز – پاسخ دارد که در هر سوال آزمودنی باید شباهت موجود بین دو چیز را بیان کند. این آزمون بیشتر درک روابط و تفکر انتزاعی را اندازه‌گیری می‌کند.   مقیاس هوش عملی 1-   تکمیل تصاویر: این آزمون شامل 20 کارت است. در هر کارت تصویری دیده می‌شود که یک بخش مهم آن حذف شده است. آزمودنی باید بگوید کدام بخش تصویر حذف شده است. زمان پاسخ دادن به هر سوال 20 ثانیه است. 2-   تنظیم تصاویر: این آزمون شامل 10 مجموعه کارت‌های از سه تا شش‌تایی است. هر دسته از کارت‌ها به طور نامرتب به آزمودنی ارایه می‌شود، او باید آنها را به گونه‌ای منظم و مرتب کنار هم بگذارد تا داستانی را نشان دهد. این خرده‌آزمون توانایی آزمودنی را در توجه به اجزای مربوط و مناسب، برنامه‌ریزی دقیق و درک روابط علت و معلول و استدلال کلامی اندازه‌گیری می‌کند. 3-   طراحی با مکعب‌ها: ابزارهای این آزمون شامل 12 مکعب چوبی با ابعاد 5/2 سانتی‌متر است. بعضی از رویه‌های مکعب‌ها سفید، بعضی قرمز و بعضی رویه‌ها نیمی قرمز و نیمی دیگر سفید است. علاوه بر این، 9 کارت وجود دارد که طرح‌های هندسی به رنگ‌های سفید و قرمز روی آنها کشیده شده است. آزمودنی باید با استفاده از 4 تا 10 مکعب آنها را طوری کنار هم بچیند که هر بار یکی از طرح‌های روی کارت‌ها را بسازد. به نظر رپاپورت(Rapaport) با این آزمون استدلال، درک روابط فضایی، هماهنگی بینایی حرکتی، مفهوم‌سازی غیرکلامی و تفکر انتزاعی اندازه‌گیری می‌شود. 4-   الحاق قطعات: این خرده‌آزمون از چهار قطعه مقوای ضخیم که هر یک نشان‌گر تصویر یک شی ناآشناست و به قطعه‌های مختلف بریده شده‌اند تشکیل شده است. آزمایش‌کننده هر بار قطعه‌های یکی از تصاویر را به طور نامرتب به آزمودنی ارایه می‌دهد و او باید در محدوده زمانی تعیین‌شده قطعه‌ها را طوری کنار هم قرار دهد که شی مورد نظر شاخته شود. با این آزمون، توانایی آزمودنی در درک رابطه جز و کل سنجیده می‌شود. 5-   نماد ارقام: این آزمون در اصل یک آزمون رمزگردانی است و یکی از انواع قدیمی‌ترین و دقیق‌ترین آزمون‌های روانی است. در این آزمون، آزمودنی باید رمز هر عدد را مطابق الگوی داده شده روی برگ خاصی ثبت کند. پس از یک تمرین کوتاه روی چند نمونه 90 ثانیه به آزمودنی فرصت داده می‌شود تا هر اندازه که می‌تواند رمز یا نماد مربوط به اعداد را در فرمی که در اختیارش گذاشته شده است وارد کند. این خرده‌آزمون عواملی مانند توانایی یادگیری تکالیف ناآشنا، چابکی بینایی حرکتی، پشتکار و سرعت عمل را اندازه‌گیری می‌کند.[7]     ب. مقیاس تجدیدنظرشده هوش وکسلر برای کودکان   مقیاس هوش کودکان در سال 1972 مورد تجدیدنظر قرار گرفت. این مقیاس، هوش کودکان گروه‌های سنی 6 سال تا 16 سال و 11 ماه و 30 روز را اندازه‌گیری می‌کند. این مقیاس از 12 خرده‌آزمون تشکیل شده است. مقیاس کلامی کودکان شامل خرده‌آزمون‌های اطلاعات عمومی، درک و فهم، محاسبات، شباهت‌ها، خزانه لغات و حافظه اعداد می‌باشد و مقیاس عملی کودکان شامل خرده‌آزمون‌های تکمیل تصاویر، تنظیم تصاویر، طراحی با مکعب‌ها، الحاق قطعات، رمزگردانی(که همتای رمزهای عددی بزرگسالان است) و مازها می‌باشد.[8] در مقیاس هوش وکسلر کودکان، خرده‌آزمون‌های حافظه عددی و مازها به عنوان آزمون‌های تکمیلی به حساب آمده است. اگر آزماینده وقت کافی در اختیار داشته باشد می‌تواند آنها را اضافه کند یا اگر به نتیجه یک آزمون بنا به عللی اعتماد نکند، می‌تواند آنها را به عنوان یک آزمون جانشین مورد استفاده قرار دهد.[9]     ج. مقیاس تجدیدنظرشده هوش وکسلر برای کودکان پیش‌آموزشگاهی   مقیاس هوش وکسلر برای کودکان پیش آموزشگاهی((WPPSI برای سنجش هوش کودکان بین سنین 4 تا 6 سال تدوین شد. فرم تجدیدنظرشده آن(WPPSI_R) این امکان را فراهم کرده است که می‌توان به وسیله آن هوش کودکان 3 تا 7 ساله را اندازه‌گیری کرد.   تقریبا نصف ماده‌های WPPSI از آزمون WISC گرفته شده است. آزمون  WPPSI_R نیز دارای تعدادی خرده‌آزمون است که به صورت دو مقیاس هوش کلامی و هوش عملی گروه‌بندی شده‌اند. برخی از ویژگی‌هایی که در طراحی آزمون  WPPSI_Rبه کار رفته‌اند موجب شده‌اند که اجرای آن در مورد کودکان خردسال آسان‌تر باشد. یکی از این ویژگی‌ها تاکید بر دستورالعمل ساده‌تر کلامی و پاسخ‌های کلامی است و دیگری رنگی و جذاب بودن مواد آزمون برای کودکان خردسال است.   در آزمون  WPPSI_Rسه خرده‌آزمون متفاوت وجود دارد که عبارتند از: خانه حیوانات، طراحی هندسی و جمله‌ها(آزمون ذخیره). بدین‌ترتیب آزمون تجدیدنظرشده وکسلر کودکان پیش‌آموزشگاهی نیز دارای یک مقیاس کلامی و یک مقیاس عملی است. مقیاس کلامی دارای 5 خرده‌آزمون به علاوه یک خرده‌آزمون ذخیره(جمله‌سازی) و مقیاس عملی نیز دارای 5 خرده‌آزمون است.   مقیاس کلامی شامل خرده‌آزمون‌های اطلاعات عمومی، گنجینه لغات، محاسبه، شباهت‌ها، درک و فهم و جمله‌ها می‌باشد و مقیاس عملی شامل خرده‌آزمون‌های خانه حیوانات، تکمیل تصاویر، مازها، طراحی مکعب‌ها و طراحی‌های هندسی می‌باشد.   خرده‌آزمون جمله‌ها، یک آزمون حافظه است که به جای فراخنای ارقام به‌کار می‌رود. آزمایش‌کننده هر جمله را به طور شمرده می‌خواند و آزمودنی باید بلافاصله آن را از حفظ بگوید. این خرده‌آزمون را می‌توان به جای یکی از 5 خرده‌آزمون کلامی به‌کار برد و حافظه کوتاه‌مدت را می‌سنجد. خرده‌آزمون خانه حیوانات همانند آزمون نمادهای ارقام در مقیاس بزرگسالان با خرده‌آزمون رمزنویسی در مقیاس کودکان است. در این آزمون روی یک لوحه تصویر حیواناتی مانند سگ، مرغ، ماهی و گربه رسم شده است. همچنین استوانه‌هایی به رنگ‌های مختلف وجود دارد که آزمودنی باید زیر هر تصویر استوانه‌ای که رنگ مورد نظر را دارد قرار دهد. این استوانه‌ها به منزله لانه حیوانات تلقی می‌شوند.   در آزمون طرح‌های هندسی، از آزمودنی خواسته می‌شود که با مداد مشکی از روی طرح‌هایی که به وی نشان داده می‌شود بکشد.[10]     روش اجرا و نمره‌گذاری آزمون‌های وکسلر   این آزمون‌ها به صورت فردی و توسط آزمایش‌کننده متخصص و تعلیم‌ دیده اجرا می‌شوند. 11 خرده‌آزمون  WPPSI_Rهر یک به طور جداگانه و مقیاس کلامی و عملی به طور پی‌درپی اجرا می‌شوند. در هر خرده‌آزمون سوال‌های آسان در ابتدا و سوال‌های دشوارتر پس از آنها اجرا می‌گردند.   پس از تعیین نمره‌های خام همه خرده‌آزمون‌ها، با مراجعه به جدول‌های هنجار، نمره‌های خام به نمره‌های معیار تبدیل می‌شوند. بنابراین با اجرای آزمون‌های مختلف وکسلر سه نوع هوشبهر به دست می‌آید: هوشبهر کلامی، هوشبهر عملی و هوشبهر کلی. هوشبهر کلامی توانایی فرد را در مهارت‌های کلامی نشان می‌دهد. هوشبهر عملی توانایی آزمودنی را در امور عینی و محسوس و فعالیت‌های عملی مشخص می‌کند. هوشبهر کلی، توانایی‌های کلی شخص را تعیین می‌کند.[11]             [hr][1] . گراث، مارنات گری؛ راهنمای سنجش روانی، حسن پاشا شریفی و محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، 1384، چاپ اول، جلد اول، ص 292. [2] . ریتال‌ال، اتکینسون و همکاران؛ زمینه روان‌شناسی هیلگارد، محمدنقی براهنی و دیگران، تهران، رشد، 1385، چاپ پنجم، ص 437. [3] . راهنمای سنجش روانی، ص 292. [4] . زمینه روان‌شناسی هیلگارد، ص 437. [5] . راهنمای سنجش روانی، ص 293. [6] . شریفی، حسن پاشا؛ نظریه و کاربرد آزمون‌های هوش و شخصیت، تهران، سخن، 1382، چاپ سوم، ص 144. [7] . همان، ص 145 الی 149. [8] . شریفی، حسن پاشا؛ اصول روان‌سنجی و روان‌آزمایی، تهران، رشد، 1384، چاپ دهم، ص 338. [9] . گنجی، حمزه؛ آزمون‌های روانی، مشهد، دانشگاه امام رضا(ع)، 1375، چاپ ششم، ص 416. [10] . نظریه و کاربرد آزمون‌های هوش و شخصیت، ص 152 الی 154. [11] . همان، ص 154 الی 156.

 

[موج آبی]

سطح تفسیــر:
سطح(1) هوشبهر كلی:
- موقعیت نسبی شخص را در مقایسه با همسالانش به دست می‌دهد.
- برآورد كلی از توانایی‌های ذهنی او در اختیار می‌گذارد.
 سطح2 الف) هوشبهرهای كلامی و عملی:
- بررسی هوشبهرها و تفاوت نسبی آن‌ها.
- هوشبهر كلامی شاخصی از درك و فهم و توانایی‌های كلامی است.
- هوشبهر عملی شاخصی از توانایی‌های سازمان ادراكی است.
- تفاوت از 9 تا 15 نمره مورد توجه قرار می‌گیرد. (اطلاعات سودمند)  
- 15 نمره تفاوت و بیش از آن باید بررسی گردد. (احتمالا كودك LD است)
- 25 نمره تفاوت و بیش از آن احتمال آسیب‌ها بیشتر است.
- تفاوت نمره‌ها با توجه به زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی (وضعیت جمعیت شناختی)
15 نمره مهم است. چون انحراف استاندارد 15 می باشد.
 سطح 2ب) نمره‌های عامل:
1) عامل درك و فهم كلامی:
- اطلاعات عمومی
- شباهت‌ها
- گنجینه لغات
- درك و فهم
2) عامل سازمان ادراكی:
- تكمیل تصویرها
- تنظیم تصویرها
- طراحی مكعب‌ها
- الحاق قطعه‌ها
 3) عامل رهایی از حواسپرتی:
- محاسبه
- فراخنای ارقام
- رمزگردانی
رهایی از حواسپرتی در وهله‌ی نخست با تمركز، توجه و حافظه همبستگی نشان داده است.
نمره‌های عاملی را می‌توان برای تفسیر نقاط قوت و ضعف نسبی شخص به كار گرفت.
 سطح (3) تغییرپذیری خرده آزمون‌های درون مقیاس‌ها:
- میانگین همه نمره‌های مقیاسی خرده آزمون‌های كلامی یا عملی محاسبه می‌شود.
- اگر نمره‌ی یكی از خرده‌آزمون‌ها سه نمره و یا بیش از سه نمره از میانگین خرده‌آزمون‌های كلامی پایین‌تر باشد، آن را باید به عنوان ضعف نسبی مشخص كرد. 
- اگر نمره‌ی یكی از خرده‌آزمون‌ها سه نمره و یا بیش از سه نمره از میانگین خرده‌آزمون‌های كلامی بالا‌تر باشد، آن را باید به عنوان قوت نسبی مشخص كرد. 
- اگر نمره‌ی یكی از خرده‌آزمون‌ها سه نمره و یا بیش از سه نمره از میانگین خرده‌آزمون‌های عملی پایین‌تر باشد، آن را باید به عنوان ضعف نسبی مشخص كرد. 
- اگر نمره‌ی یكی از خرده‌آزمون‌ها سه نمره و یا بیش از سه نمره از میانگین خرده‌آزمون‌های عملی بالا‌تر باشد، آن را باید به عنوان قوت نسبی مشخص كرد.
- انحراف بین بالاترین و پایین‌ترین خرده‌آزمون‌ها در مقیاس كلی هفت نمره، در مقیاس كلامی چهار نمره و در مقیاس عملی پنج نمره می‌باشد.
انحراف معیار مقیاس‌ها عموما برابر سه نمره است. اگر هیچ‌گونه انحرافی در مورد خرده‌آزمون‌های كلامی یا عملی مشاهده نشود، در این صورت به هیچ تفسیری نیاز نیست. در برخی موارد، ممكن است تجزیه و تحلیل نیمرخ امكان پذیر نباشد.
 سطح (4) تغییرپذیری میان خرده آزمون‌ها:
- تغییرپذیری تمامی خرده آزمون‌های اجرا شده مورد مطالعه قرار می‌گیرد. یعنی نمره‌های خرده آزمون‌ها با میانگین به دست آمده از بین خرده آزمون‌ها مقایسه می‌شوند.
- احتیاط‌های سطح (3) در تفسیر به كار برده می‌شوند.
 سطح (5) تغییرپذیری درون خرده آزمون‌ها:
شامل بررسی الگوهای عملكرد در داخل ماده‌ی هر یك از خرده آزمون‌هاست. ماده‌ها سطح دشواری دارند و الگوهای بهنجار و مورد انتظار آن است كه از عهده پاسخ دادن به ماده‌های آسان برآید و شكست وی در ماده‌های دشوار به آهستگی و یكنواخت باشد. الگوی پراكنده كه در آن ماده‌های آسان شكست می‌خورد اما در ماده‌های دشوارتر، موفق می‌شود، ممكن است نشانگر نقص توجه و یا زوال حافظه باشد و یا پاسخ یك در میان با هوشبهر معمولی می‌تواند آگاهانه باشد. عملكرد پراكنده می‌تواند مشخصه بیماران مبتلا به آسیب مغزی باشد.
 سطح (6) تجزیه و تحلیل كیفی:
بررسی محتوای پاسخ‌ها به ویژه در اطلاعات عمومی، گنجینه لغات، درك و فهم و شباهت‌هاست. مثلا گذشتن از دیوارهای ماز به هنگام عبور دادن نوك مداد و یا پاسخ شخصی كه می‌گوید از مشاهده آتش‌سوزی در یك تأتر «فریاد می‌زند»، ممكن است نشانه‌ای از تكانشگری باشد.
 مشخصه كودكان LD در تفسیر وكسلر:
كودكانی كه به مراكز LD معرفی و پس از انجام تست، LD شناخته می‌شوند، احتمالا به هنگام تفسیر چند مورد از موارد زیر مشاهده گردد:
1) نیمرخ نمرات دارای قله و فرو رفتگی است.
2) نمرات پایین در حافظه ارقام، حساب و تطبیق علائم.
3) تفاوت بارز نمره كلامی (VIQ) و نمره عملی(PIQ).
4) عامل حواسپرتی (حافظه ارقام، حساب و تطبیق علائم) نمرات كمتری از سایر عامل‌ها دارند.
5) نمرات عوامل فضایی (تكمیل تصاویر، مكعب‌ها و تنظیم قطعات) بهتر از مفهوم‌سازی كلامی (شباهت‌ها، واژه‌ها و ادراك"فهم") و عامل زنجیره‌ای (حافظه ارقام، حساب و تطبیق علائم)است.
6) در نمرات مفهوم‌سازی كلامی، فضایی عملكرد متوسط و در عامل زنجیره‌ای در حد ضعیف است.
7) نمره هوش عملی (PIQ) بیشتر از نمره هوش كلامی (VIQ) است.
8) تفاوت بارز بین بالاترین و پایین‌ترین نمره آزمون‌ها.
9) تفاوت بارز نمرات زیر آزمون‌ها با میانگین نمرات كلامی و عملی به طور جداگانه.
10) تفاوت هوشبهر و پیشرفت تحصیلی (تفاوت 18 نمره).
11) پایین‌ترین نمرات در حافظه ارقام، حساب، اطلاعات و تطبیق علائم است.
12) نیمرخ نمرات كودكان LD دارای پراكندگی بیشتری است.
 تحقیقات در زمینه نمرات كودك LD در مقیاس وكسلر:
1) اختلال عاطفی: نمرات پایین حافظه ارقام، حساب و تطبیق علائم.
2) عقب ماندگان ذهنی: عملكرد پایین و یكنواخت. 
3) عوامل درك كلامی: اطلاعات، شباهت‌ها، واژه‌ها و ادراك"فهم".
4) عوامل سازماندهی ادراكی: تكمیل تصاویر، ترتیب تصاویر، تنظیم قطعات و مكعب‌ها.
5) عامل حواسپرتی(مثلث اضطراب): حافظه ارقام، حساب و تطبیق علائم.
6) عامل دانش اكتسابی: اطلاعات و واژه‌ها.
7)  عامل فضایی: تكمیل تصاویر، طراحی مكعب‌ها و الحاق قطعات.
8) عامل زنجیره‌ای: حافظه ارقام، حساب و تطبیق علائم.
9) توالی یا ترتیب: حافظه ارقام، تكمیل تصاویر و رمز نویسی.
جدول (1): خلاصه اهداف و عوامل مؤثر بر آزمون‌های وكسلر

ردیف	آزمون	اهداف	عوامل مؤثر
1	اطلاعات عمومی	دامنه اطلاعات، حافظه طولانی مدت	محیط رشد اولیه مدت تحصیلات، فرهنگ غالب بر جامعه
2	ادراك	قضاوت اجتماعی، مقررات متداول اجتماعی، استفاده معنی‌دار از حقایق	دامنه امكانات فرهنگی، رشد وجدان و اخلاقیات،قدرت ارزشیابی تجارب گذشته
3	حساب	استدلال، تمركز حواس، توانش عددی در حل مسایل ذهنی،  توجه، حافظه	امكانات استفاده از یادگیری حساب
4	شباهت‌ها	جمع‌بندی مفاهیم كلی تفكر منطقی	حداقل امكانات فرهنگی علاقه‌مندی‌های فردی و مطالعه
5	معانی واژه‌ها	قدرت یادگیری، دامنه اطلاعات، تنوع ایده‌ها، حافظه، جمع‌بندی مفاهیم، رشد زبان	محیط آموزشی اولیه
6	حافظه ارقام	توجه، حافظه كوتاه مدت	توانایی دریافت اطلاعات
7	تكمیل تصاویر	توانایی تشخیص جزئیات مهم از جزئیات بی‌اهمیت، تمركز حواس، استدلال، سازماندهی دیداری	تجربه قبلی
8	ترتیب تصاویر	تفسیر موقعیت‌های اجتماعی، استدلال غیر كلامی، قدرت نقشه‌كشی	حداقل تجزیه فرهنگی
9	مكعب‌ها	هماهنگی دیداری – حركتی، سازماندهی ادراك، تجسم فضایی، تفكر انتزاعی، تجزیه و تحلیل	بینایی رنگ‌ها فعالیت های حركتی
10	تنظیم قطعات	هماهنگی دیداری – حركتی، سازماندهی ادراك	فعالیت های حركتی
11	تطبیق علائم	هماهنگی دیداری – حركتی، سرعت عمل در فعالیت‌های ذهنی، حافظه كوتاه مدت	فعالیت های حركتی
12	مازها	قدرت نقشه كشی، سازماندهی ادراك، هماهنگی دیداری – حركتی،	فعالیت های دیداری - حركتی

   جدول (2): تفاوت‌های هوشبهرهای كلامی و عملی در گروه‌های مختلف سنی

سن	تفاوت معنی‌دار	سن	تفاوت معنی‌دار
6	19	10	15
7	16	11	14
8	18	12	13
9	13	كل	16

 جدول (3): تفسیر خرده‌آزمون‌ها

نمرات   خرده‌آزمون‌ها	نمره‌های بالا	نمره‌های پایین
اطلاعات عمومی	نشانگر حافظه دراز مدت خوب، علایق فرهنگی، زمینه تحصیلی قوی، نگرش مثبت نسبت به مدرسه، توانایی كلامی خوب، توانایی لازم برای توجیه عقلی مكانیسم‌های دفاعی خود كه بكار می‌برد.	نشانگر علایق سطحی، فقدان كنجكاوی عقلی، محرومیت فرهنگی.
ادراك	نشانگر آگاهی از واقعیت‌، استعداد تسلیم شدن در برابر اجتماع، قضاوت خوب، از نظر هیجانی بكار بستن مناسب اطلاعات.	نشانگر قضاوت ضعیف و تكانشگری است و در برابر محیط خود خصومت نشان می دهند، عملكرد ضعیف برای افراد دارای اختلال روانی.
حساب	نشان دهنده هوشیاری، قابلیت تمركز، رهایی از حواسپرتی، به كار بستن مكانیسم‌های دفاعی مبتنی بر توجیه عقلی.	نشانگر ضعف در استدلال ریاضی، فقدان قابلیت تمركز و حواسپرتی، عدم پرورش زمینه تحصیلی ضعیف در مهارت‌های ریاضی به اندازه كافی.
شباهت‌ها	نشانه توانایی مفهوم سازی خوب، بازتابی از گرایش‌های توجیه عقلی در صورت بالا بودن نمره‌های غیر معمول.	نشانه توانایی انتزاع ضعیف، گرایش به تكرار طوطی‌وار و تحت‌اللفظی مطالب و تفكر انعطاف پذیر دارند.
معانی واژه‌ها	نشانه هوش عمومی بالا، توانایی به یاد آوردن افكار گذشته و ساختن افكار مفاهیمی در این خصوص، دارای علایق گسترده بوده و برخورداری از اطلاعات عمومی.	نشانه‌ای زمینه محدود تحصیلی، ‌پایین بودن هوش عمومی، ضعف در رشد زبان، ضعف انگیزش.
حافظه ارقام	نشانگر حافظه كوتاه مدت شنیداری خوب و توجه عالی، ممكن است در برابر اضطراب و فشار روانی كمتر تاثیرپذیر باشند.	نشانه فقدان توانایی تمركز است كه ممكن است نتیجه اضطراب یا فرایندهای تفكر غیر معمول باشد. انحراف فاحش بین ارقام مستقیم و ارقام وارونه می‌تواند نشانه‌ای از وجود یك آسیب عضوی باشد، به ویژه اگر نمره كلی فراخنای ارقام وارونه از نمره‌های خرده‌آزمون‌هایی مانند اطلاعات عمومی و گنجینه لغات پایین‌تر باشد.
تكمیل تصاویر	توانایی زیاد برای تشخیص اطلاعات دیداری اساسی، هوشیارند، و از دقت بینایی خوبی برخوردارند.	عملكرد افراد تكانشگر ممكن است پایین باشد زیرا ممكن است بدون این كه محل تصویر را تجزیه و تحلیل كنند به سرعت پاسخ دهند.
ترتیب تصاویر	معمولا افرادی دقیق و ماهر هستند، از هوش اجتماعی سطح بالا برخوردارند، می‌توانند پیامد اعمال را پیش‌بینی كنند.	ممكن است دارای محدودیت فكری بوده، نتوانند كارهای خود را از پیش برنامه ریزی كنند، در درك و لذت بردن از لطیفه‌ها ضعیف باشند، در روابط میان فردی و برقراری ارتباط با دیگران مشكل دارند.
مكعب‌ها	از توانایی ادراك دیداری- حركتی- فضایی، توانایی تمركز، و مفهوم سازی غیركلامی عالی برخوردارند.	نشانگر توانایی ادراكی ضعیف، دشواری در یكپارچگی دیداری، و اشكال در حفظ و تداوم كوشش است.
تنظیم قطعات	هماهنگی ادراكی- حركتی خوب از خود نشان می دهند، از سازمان دیداری برتر برخوردارند، و می‌توانند چشم‌انداز ذهنی انعطاف‌پذیر را حفظ كنند.	درهم ریختگی دیداری-حركتی، گرایش به امور عینی و محسوس، و دشواری در مفهوم سازی از خود نشان می‌دهند.
تطبیق علائم	از توانایی دیداری- حركتی عالی، كارامدی ذهنی، استعداد یادگیری طوطی‌وار مطالب جدید، و واكنش‌های روانی- حركتی سریع برخوردارند.	استعداد یادگیری تداعی دیداری پایین، كاركرد دیداری-حركتی مختل، و هوشیاری ذهنی ضعیف هستند.
مازها	از توانایی كارآمد برای برنامه‌ریزی آینده و جهت‌گیری ذهنی انعطاف‌پذیر برخوردارند.	منعكس كننده هماهنگی دیداری-حركتی ضعیف است، ممكن است بیانگر ضعف در تشخیص موقعیت واقعی یا اختلال عضوی مغز، به ویژه در مناطق پیشانی باشد.

  جدول (4): منطق تفسیری، معانی نمره‌های بالا و پایین و موارد كاربرد آموزشی برای مقیاس‌های وكسلر و نمره‌های عامل

توانایی	عوامل زمینه‌ای	معنای احتمالی نمره‌های بالا	معنای احتمالی نمره‌های پایین	توصیه‌های آموزشی
مقیاس كلـی
هوش كلی، استعداد تحصیلی، آمادگی برای یادگیری و پیشرفت در برنامه آموزشی	استعداد طبیعی، غنای محیط اولیه، طول مدت تحصیل، فرصت‌های فرهنگی، علایق، پشتكار، سرعت  فعالیت حركتی، هوشیاری، سازمان دیداری - حركتی	هوش عمومی خوب، استعداد تحصیلی خوب، آمادگی برای گذراندن برنامه آموزشی	هوش عمومی ضعیف، استعداد تحصیلی ضعیف، عدم آمادگی برای گذراندن برنامه آموزشی	به رشد زبان توجه كنید، به فعالیت‌های یادگیری دیداری توجه كنید، مهارت‌های مفهوم‌سازی را پرورش دهید، پشتكار آزمودنی را تقویت كنید.
مقیاس كلامـی یا عامل درك و فهم كلامی
درك و فهم كلامی، به كار بستن مهارت‌های كلامی و اطلاعات در حل مسایل جدید، توانایی كلامی، توانایی پردازش، اطلاعات كلامی، توانایی اندیشیدن با كلمات	استعداد طبیعی، غنای محیط اولیه، طول دوره‌های تحصیلی، فرصت‌های فرهنگی، علایق	درك و فهم كلامی خوب، استعداد تحصیلی خوب، برخورداری از دانش مربوط به محیط فرهنگی، مفهوم‌سازی خوب، آمادگی برای یادگیری و پیشرفت در برنامه پیشرفت‌گرایی	درك و فهم كلامی ضعیف، استعداد تحصیلی ضعیف، شناخت و درك نابسنده از محیط فرهنگی، ضعف در مفهوم سازی آموزشگاهی، دو زبانی بودن خانواده، خانواده خارجی‌تبار، آمادگی برای گذراندن برنامه‌ آموزشی، پیشرفت‌گرایی ضعیف	فعالیت‌های رشد و پرورش زبان را مورد تأكید قرار دهید، فعالیت‌های غنای كلامی را به كار ببندید، رویدادهای خارجی را مورد توجه قرار دهید، تمرین‌هایی در مورد مفهوم‌سازی را به كار ببندید.
مقیاس عملی برای عامل سازمان ادراكی
سازمان ادراكی، توانایی اندیشیدن با تصاویر ذهنی دیداری و دستكاری آن‌ها با سیالی، انعطاف‌پذیری و سرعت نسبی، توانایی تفسیر یا سازماندهی ادراك‌های دیداری در محدودیت زمانی، توانایی غیركلامی، توانایی ساختن مفاهیم و روابط نسبتا انتزاعی بدون استفاده از كلمات	استعداد طبیعی، میزان فعالیت‌های حركتی،  پشتكار، سازمان دیداری-حركتی، هوشیاری	سازمان ادراكی خوب، هوشیاری كافی در مورد جزئیات، توانایی استدلال غیر كلامی خوب، برخورداری از پشتكار كافی، توانایی خوب برای كار كردن سریع و اثربخش، توانایی درك فضایی خوب	سازمان ادراكی ضعیف، ضعف هوشیاری نسبت به جزئیات، استدلال غیر كلامی ضعیف، پشتكار محدود، توانایی ضعیف برای كار كردن سریع و اثربخش، توانایی فضایی ضعیف	فعالیت‌های یادگیری دیداری را مورد تأكید قرار دهید، به روابط بین جزء و كل تأكید كنید، از تكالیف فضایی- دیداری استفاده كنید، فعالیت های كوشش و خطا را مورد تشویق قرار دهید، پشتكار را تشویق كنید، به فعالیت‌های طرح‌ریزی دیداری تأكید كنید، فنون مرور و وارسی را بهبود بخشید.
رهایی از حواسپرتی
توانایی نگهداری دقت، حافظه كوتاه مدت، توانایی عددی، توانایی رمز گردانی، توانایی به كار بستن راهبردهای تمرین و یادگیری، توانایی تغییر عملیات ذهنی در جهت مواد و مطالب نمادی توانایی، خود- بازبینی	استعداد طبیعی توانایی دریافت محرك به صورت نافعال	توانایی خوب برای نگهداری دقت، حافظه كوتاه مدت خوب، توانایی عددی خوب، توانایی رمز گردانی خوب، استفاده خوب از راهبردهای تمرین و یادگیری، توانایی خوب در تغییر عملیات ذهنی در جهت مواد و مطالب نمادی، توانایی خوب در خود- بازبینی	اشكال در حفظ و نگهداری دقت، حواسپرتی، اضطراب، نارسایی در نگهداری مطالب در حافظه كوتاه مدت، اشكال در رمز گردانی، ضعف در راهبردهای تمرین و یادگیری، اشكال در تغییر سریع عملیات ذهنی در جهت مواد و مطالب نمادی، مهارت نابسنده در خود- بازبینی	مهارت در دقت و توجه را پرورش دهید، مهارت تمركز حواس را پرورش دهید، به واحدهای آموزشی كوچك و با معنا تأكید كنید.

 جدول (5): فعالیت‌های ترمیمی پیشنهادی برای تركیب‌های خرده آزمون‌های وكسلر
 

خرده آزمون	توانایی	فعالیت‌ها
اطلاعات عمومی، گنجینه لغات، درك و فهم	دانش عمومی و سیالی كلامی	1) مفاهیم اساسی مانند روزهای هفته، ماه‌ها، زمان، فواصل و جهت‌ها را مرور كنید. 2) از كودكان بخواهیدكه رویدادهای مهم را با استفاده از تصاویر و مقاله‌های روزنامه‌ها و مجله‌ها گزارش دهند. 3) شباهت‌ها و تفاوت‌های طرح‌ها نقشه‌های جغرافیایی، حمل و نقل و غیره را آموزش دهید. 4) كودكان را تشویق كنید با بریدن و چسبانیدن تصاویر جانوران، ساختمان‌ها و غیره در صفحه‌های یك كتابچه، كتاب مصور بسازند. 5) كلمات، كار كردن با فرهنگ لغات و لغات انتزاعی را معرفی كنید. 6) كودكان را وادارید تا داستان‌های ساده را تكرار كنند. 7) از كودكان بخواهید كه افكار و احساسات قهرمانان داستان‌ها را بیان كنند.
شباهت‌ها گنجینه لغات	كلامی ادراكی	1) بازی‌های نشان بده و بگو را به كار ببرید. 2) از كودكان بخواهید كتابچه تصویری از طبقه‌بندی حیوانات، وسایل نقلیه و وسایل خانه، كار یا آشپزخانه تهیه كنند. 3) از كودكان بخواهید مفاهیم انتزاعی را مقایسه كنند. 4) از بچه‌ها بخواهید جنبه‌های مشترك اشیاء نامشابه را پیدا كنند. 5) مفاهیم اساسی مانند روزهای هفته، ماه‌ها، زمان، جهت‌ها و فاصله‌ها را مرور كنید.
فراخنای ارقام تكمیل تصاویر ترتیب تصاویر	توجه و تمركز	1) از كودكان بخواهید كارت‌هایی را به ترتیب با معنا مرتب كنند. 2) بچه‌ها را به یادگیری شماره‌های تلفن، آدرس‌ها و غیره تشویق كنید. 3) از مسابقه هجی كردن كلمات استفاده كنید. 4) مسابقه‌های حافظه را  به كار ببرید. 5) از كودكان بخواهید روزهای هفته و ماه‌های سال را حفظ كنند. 6) مسایل كلمه‌های ریاضی را به كار ببرید. 7) از تمرین‌های نقطه به نقطه استفاده كنید. 8) از بچه‌ها بخواهید جزئیات تصاویر را توصیف كنند. 9) فعالیت‌های ترسیم اثر اشیاء یا ردیابی را به كار ببندید. 10) اثر اسباب بازی‌هایی كه از وصل كردن اجزا ساخته می‌شوند استفاده كنید.
طراحی مكعب‌ها الحاق قطعه‌ها	فضایی- دیداری	1) بچه‌ها را وادار كنید كه اشیاء معمولی را شناسایی كرده و درباره‌ی جزئیات آن‌ها بحث كنند. 2) از مسابقه‌های حدس‌ زدن كه مستلزم توصیف یك شخص، مكان، یا یك شئ است استفاده كنید.3) از كودكان بخواهید حروف، اشكال، اعداد و غیره را مقایسه كنند. 4) از انواع بازی‌های معمایی كه مستلزم ساختن اشیاء از قطعات جداگانه است استفاده كنید. 5) از فعالیت‌هایی كه مستلزم ساختن اشیاء با روی هم قرار دادن بلوك‌هاست استفاده كنید.
رمز گردانی  نماد ارقام  الحاق قطعه‌ها حیوان  خانه  ماز‌ها	دیداری- حركتی	1) از فعالیت‌‌های تا كردن كاغذ استفاده كنید. 2) فعالیت‌های رنگ كردن با انگشت را به كار ببرید. 3) تمرین‌های نقطه به نقطه را انجام دهید. 4) تمرین‌های برش با قیچی را به كار ببرید. 5) تمرین‌های نوشتن در فضا را به كار ببرید.6) از كودكان بخواهید مهره‌ها را به صورت الگو‌های مختلف به نخ بكشد. 7) از طرح‌های جا‌ اندازی قطعه‌ها استفاده كنید. 8) از انواع پازل‌ها استفاده كنید. 9) از كودكان بخواهید كه یك ماز را حل كنند. 10) از كودكان بخواهید با حركات هماهنگ چشم، یك شیء متحرك را تعقیب كنند. 11) تمرین‌های ردیابی را به كار ببرید (مانند ردیابی با كشیدن اثر دست، اشكال جغرافیایی و حروف). 12) از كودكان بخواهید دایره‌ها و خطوط بزرگ با گچ روی تخته بكشند. 13) از كودكان بخواهید كه روی طرح‌ها یا الگوها بكشند. 14) از كودكان بخواهید اشكالی را از حفظ بكشند.

  منابع:
1- گری گراث، مارنات. ترجمه شریفی، حسن پاشا(1382). راهنمای سنجش روانی، جلد اول، تهران: انتشارات رشد
2- جزوه كودكان استثنایی در مقیاس وكسلر .
 

[موج آبی]

سلام
من اومدم زودی برم این خوبه گفتم بذارم توتالار برای همکاران عزیزم