چگونه سلام دیگران را پاسخ دهیم؟ [hr]و هنگامى كه به شما تحیّت و درودى گفته شد، شما (با تحیّتى) نیكوتر از آن درود گویید و یا (لا اقّل) همان را (در پاسخ) برگردانید. [hr]
چندی پیش برای دیدار یکی از بستگان به یکی از مجتمع های مس---- رفتم. مجتمعی که برج های فراوانی داشت و برای رفت و آمد باید از آسانسورهای پرسرعت استفاده می شد. سوار آسانسور که شدم، پیش از آنکه به مقصد برسم دو نفر وارد آسانسور شدند. من به نفر اول سلام کردم و او هم پاسخ داد. اما نفر دوم پیش دستی کرد و زودتر به من سلام کرد و من هم با پاسخی گرم جواب او را دادم.
او که گویا از این رفتار من شگفت زده شده بود، رو به من کرد و گفت: «چه عجب ما یک جواب سلام درست و حسابی شنیدیم! ما که هر وقت وارد این آسانسور شدیم یک جواب سلام درست، درمون از کسی نشنیدیم!»البته شاید این عزیز بزرگوار کمی هم پیاز داغش را زیاد کرده باشد، اما سخن او حاکی از آن است که بسیاری از مردم و یا با دید خوش بینانه تر، برخی از مردم، دیگر اهمیتی به این ادب اجتماعی نمی دهند. گویا که سلام کردن به دیگران و یا پاسخ دادن به سلام آنها دیگر از مُد افتاده است و بی محبتی و بی قیدی جای آن را گرفته است.سلام کردن به یکدیگر نمونه ای از رفتار محبت آمیز است که باز پس دادن آن می تواند این مهر و محبت را ماندگار کند. اما شایسته تر آن است که برای افزایش مهرورزی، اندکی بر گرمای این رابطه عاطفی بیافزاییم و پاسخی پرمحبت تر را به او بازگردانیم
چگونه سلام دیگران را پاسخ دهیم
اسلام عزیز به ما آموخته که پاسخ سلام و محبت هر کسی را باید بهتر از آن و یا حداقل همانند آن ارائه کرد. در آیه 86 سوره نساء می خوانیم:«وَ إِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها اَوْ رُدُّوها»و هنگامى كه به شما تحیّت و درودى گفته شد، شما (با تحیّتى) نیكوتر از آن درود گویید و یا (لا اقّل) همان را (در پاسخ) برگردانید.
تحیت در لغت به معنای «دعا برای سرزندگی دیگران» است که سلام کردن (به معنای خداوند تو را سلامت دارد) بهترین مصداق آن است. (قاموس قرآن، ج2، ص 214). اما معنای عرفی آن بسیار وسیع تر از آن است و شامل هر نوع اظهار محبتی می شود که مردم در هنگام دیدار یکدیگر نسبت به هم ابراز می دارند که باز هم روشن ترین مصداق آن سلام کردن است.
در روایتی از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده که مراد از تحیت در این آیه، سلام کردن و هرگونه کار خیر غیر از آن است. (تفسیر مجمع البیان، ذیل آیه)بنابراین سخن اصلی این آیه این است که برخورد ما در برابر چاق سلامتی و محبت دیگران، نباید از دو حال خارج باشد:
حالت اول: پاسخ حداقلی
روایتی از پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله نقل شده که تقریبا همه مردم آن را شنیده اند و محتوای آن را می دانند. پیامبر عزیزمان در این روایت کوتاه چنین می فرماید:«السَّلَامُ تَطَوُّعٌ وَ الرَّدُّ فَرِیضَة.» (الكافی، ج 2، ص 644) ؛سلام کردن، مستحب است و پاسخ دادن آن، واجب.بنابراین حداقل کاری که باید در برابر ابراز محبت و چاق سلامتی دیگران عرضه کرد این است که پاسخی مشابه به او ارائه نمود.
حالت دوم: پاسخ شایسته تر
جامعه پویا، جامعه ای است که رفتارهای اجتماعی مردم سرشار از محبت و مهرورزی باشد. اما برای ازدیاد محبت در جامعه چه باید کرد؟سلام کردن به یکدیگر نمونه ای از رفتار محبت آمیز است که باز پس دادن آن می تواند این مهر و محبت را ماندگار کند. اما شایسته تر آن است که برای افزایش مهرورزی، اندکی بر گرمای این رابطه عاطفی بیافزاییم و پاسخی پرمحبت تر را به او بازگردانیم.بنابراین اگر می خواهیم شاهد رشد صعودی محبت در جامعه باشیم باید هر لحظه بر قدرت آن بیافزاییم و محبتی را که به ما رسیده تقویت کنیم و در نهایت در اختیار دیگران بسپاریم.
گاهی پاسخ نیکوتر، با اضافه کردن گپ و گفت ها صورت می پذیرد و گاهی با افزودن رفتاری گرم و محبت آمیز. گاهی در پی داشتن چهره ای گشاده و یا صدایی پرمحبت همین تاثیر را خواهد داشت و گاهی هم کمی تامل و ایستادن و احترام کردن دیگران، مصداق پاسخ نیکوتر خواهد بود
پاسخ نیکوتر می تواند مصادیق گوناگونی داشته باشد که در روایات به برخی از این مصادیق اشاره شده است. در روایتی از سلمان فارسى نقل شده که مردى بر پیامبر صلى الله علیه و آله وارد شد و عرض كرد: «سلام بر تو اى رسول خدا.» حضرت فرمود: «سلام و رحمت خدا بر تو باد.» سپس، مرد دیگرى وارد شد و عرض كرد: «سلام و رحمت خدا بر تو باد، اى رسول خدا.» حضرت پاسخ داد: «سلام و رحمت و بركات خدا بر تو باد.» بعد مرد دیگرى آمد و عرض كرد: «سلام و رحمت و بركات خدا بر تو باد.» حضرت همان را به او بازگرداند. او عرضه داشت: اى پیامبر خدا! پدر و مادرم فدایت باد. فلان و فلان آمدند و بر شما سلام كردند و در جوابشان چیزى اضافه فرمودى، اما در جواب من چیزى اضافه نكردى؟! حضرت فرمود: تو چیزى براى ما باقى نگذاشتى. خداوند فرموده است: «هرگاه تحیّتى به شما گفته شد به بهتر از آن، یا همانند آن جواب دهید» و ما هم همانند تحیّت تو را به تو جواب دادیم. (میزان الحکمه، ج 5، ص 384) بنابراین افزودن بر کلمات سلام، می تواند پاسخی نیکوتر به حساب آید. بدین ترتیب احوال پرسی های روزمره و چاق سلامتی هایی که میان مردم متداول است نیز می تواند مصداقی برای آیه شریفه باشد.
به طور کلی باید گفت: «ملاکی که در این آیه مطرح شده این است که بهتر است پاسخ سلام، نیکوتر از تحیت اولیه باشد. اما تشخیص آن بر عهده یکایک ما خواهد بود.»گاهی پاسخ نیکوتر، با اضافه کردن گپ و گفت ها صورت می پذیرد و گاهی با افزودن رفتاری گرم و محبت آمیز. گاهی در پی داشتن چهره ای گشاده و یا صدایی پرمحبت همین تاثیر را خواهد داشت و گاهی هم کمی تامل و ایستادن و احترام کردن دیگران، مصداق پاسخ نیکوتر خواهد بود. گاهی هم دست دادن و در آغوش کشیدن مصداق شایسته ای برای این آیه خواهد بود.
همچنانکه
امام صادق علیه السلام می فرماید: «إِنَّ مِنْ تَمَامِ التَّحِیَّةِ لِلْمُقِیمِ الْمُصَافَحَةَ وَ تَمَامِ التَّسْلِیمِ عَلَى الْمُسَافِرِ الْمُعَانَقَة.» (الكافی، ج 2، ص 646)
سلام گفتن با حاضران (کسی که از سفر برنگشته) به وسیله مصافحه و دست دادن کامل می گردد و سلام گفتن بر مسافران به وسیله معانقه و در آغوش گرفتن كامل می شود.
سید مصطفی بهشتی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
پاسخ با نقل قول
نوشته اصلی توسط 'سارا زنگویی' pid='1727' dateline='1365073167'
